Prikkeldraad, politiegeweld en pushbacks aan de Pools-Belarussische grens 

Daar, in een van de laatste oerbossen van Europa, speelt zich sinds 2021 een opzettelijk toneel af van menselijk lijden. Belarus duwde destijds met geweld vluchtelingen de Poolse grens over in een poging politieke druk uit te oefenen op de Europese Unie. Daarop volgden zogeheten ‘ping-pong-pushbacks’ waarbij zowel de Poolse als de Belarussische grenspolitie mensen op de vlucht terugduwden van het ene naar het andere land. Deze vinden nog steeds plaats.

Allesbehalve welkom

Ondanks dat mensen op de vlucht recht hebben op een eerlijke asielprocedure in de EU, snijden een metershoog grenshek met prikkeldraad, extreem politiegeweld en pushbacks hen de pas af in het Pools-Belarussische grensgebied. Met alle gevolgen van dien.

In 2022 werd het met prikkeldraad omgeven grenshek, 186 kilometer lang en 5,5 meter hoog, gebouwd om vluchtelingen en migranten tegen te houden. Daarin faalt het: mensen klimmen er alsnog overheen om asiel te kunnen vragen, ondanks de verwondingen die ze erdoor oplopen; want ook onder het hek ligt prikkeldraad.

Daar waar geen grenshek is, maken dichte bossen en moerassen het gebied moeilijk toegankelijk en gevaarlijk. Mensen kiezen toch steeds vaker die route en proberen zich met touwen door het moeras heen te trekken. Er verdwalen, of zelfs verdrinken, is aan de orde van de dag.

In de steek gelaten door de politiek

Naast het grenshek, treedt de Poolse politie harder op tegen vluchtelingen die Polen hebben bereikt of dat proberen. Bij de pushbacks, die illegaal zijn volgens internationaal recht, wordt volgens lokale activisten buitensporig geweld gebruikt: hondenbeten, harde klappen en elektroshocks. Sommigen worden terug het bos ingeduwd, anderen in Polen in detentie. Hulp aan migranten en vluchtelingen wordt steeds moeizamer: onder druk van Poolse grenspolitie stoppen verschillende hulpverleners met het bieden van hulp.

Hoge humanitaire nood

Velen die gewond raken door het grenshek of door het moeras, trekken zich, uit angst voor de politie en om teruggestuurd te worden naar hun onveilige thuisland, terug in de bossen. Hier blijven ze soms dagen- tot wekenlang in de vrieskou.

De levensomstandigheden zijn vreselijk: amper voldoende te eten, drinkwater, warme kleding en toegang tot zorg. Doorweekt door regen, sneeuw en door de oversteek in het moeras is de kans op onderkoeling, en in het ergste geval de dood, groot. Sinds 2021 zijn meer dan 49 mensen overleden aan deze grens. Ook zijn er nog meer dan 200 mensen vermist.

Een familie die we vonden hadden drie dagen niet gegeten. Water dronken ze uit plassen in het bos. Hun kleren waren doorweekt. Ze hadden het ijskoud.”

aldus een hulpverlener ter plekke

Ondanks het verbod op hulp dichtbij de grens, opgelegd door de Poolse overheid, zetten onze partners met onze steun alles op alles om zoveel mogelijk mensen bij te staan met voedsel, kleding, powerbanks, medische hulp en drinkwater. Via een hulplijn kunnen zijn mensen op de vlucht traceren in de bossen. Ook gaan zij zelf naar hen op zoek.  

Oproep aan de politiek

Stichting Vluchteling blijft de Nederlandse politiek en de Europese Commissie oproepen voor humane behandeling aan de Europese grenzen, eerlijke asielprocedures en veilige routes:

• De Europese Commissie moet actief monitoren en handhaven wanneer de Poolse grenspolitie willens en wetens mensenrechten van vluchtelingen en migranten schendt,
• De Poolse grenspolitie moet mensen die asiel aanvragen in Polen ondersteunen bij het indienen van hun asielaanvraag in plaats van ze illegaal terug te sturen naar Belarus,
• De Nederlandse overheid moet Polen als Europese lidstaat aanspreken op hun onrechtmatige praktijken.