Zuid-Soedan: het verhaal van Ahok Dut (27)

Op bezoek bij een ondervoedingskliniek in Aweil in het noordwesten van Zuid-Soedan komen we Ahok Dut (27) tegen. Ze heeft een klein meisje op haar arm en wacht netjes op haar beurt. Ik stel haar de gebruikelijke vragen: ‘is dit jouw dochter? Hoe heet ze? En wat is haar naam?’ Het kleine meisje heet Abuk Thiep, 9 maanden oud en blijkt de dochter van haar zus te zijn, zelf heeft ze 7 kinderen, maar haar man is in geen velden of wegen te bekennen. Het verhaal van Ahok blijkt nog veel meer lagen te bevatten. Lees hier over haar situatie in het door oorlog verscheurde Zuid-Soedan.

‘Zonder er doekjes omheen te winden: een deel van deze kinderen zal het einde van het droogseizoen niet halen.’

De ondervoedingskliniek

De ondervoedingskliniek waar we Ahok tegenkomen is niets meer dan een aantal meetstations onder een boom met de nodige schaduw tegen het warme weer. Lengte, gewicht en eetlust worden getest. Daarnaast wordt de mate van ondervoeding gemeten met de MUAC-tool, een handig kleur gecodeerd bandje dat om de bovenarm wordt geschoven. Ook Abuk wordt opgemeten. Zij heeft geluk en is slechts gematigd tot gemiddeld ondervoed, de kleur geel op het bandje, veel andere kinderen zijn er slechter aan toe.

Van de naar schatting 20 tot 30 kinderen die deze ochtend langskomen bij de ondervoedingskliniek is ongeveer 80% gemiddeld tot zwaar ondervoed. Dit is een zorgwekkend hoog percentage zo aan het begin van het droogseizoen in Zuid-Soedan. Zonder er doekjes omheen te winden: een deel van deze kinderen zal het einde van het droogseizoen niet halen.

Op bezoek bij Ahok

We besluiten om Ahok de volgende dag thuis op te zoeken om meer te weten te komen over haar situatie en hoe wij kunnen helpen. Aangekomen bij haar Tuku (huis) zien we een aparte constructie bij haar voordeur. Dit blijkt het graf te zijn van de schoonmoeder van haar zus. Deze oma zorgde tot haar overlijden voor de kleine Abuk en ligt nu begraven, pal voor de voordeur.

‘We konden de kinderen geen eten geven, mijn man besloot toen te vertrekken. Hij zei dat hij naar zijn neef zou gaan in het zuiden van Aweil om aan werk te komen, maar hij is nooit meer teruggekomen.’

De puzzelstukjes van het verhaal van Ahok worden mij nog niet helemaal duidelijk. In een interview vertelt zij uitgebreid over haar situatie. ‘In het voorgaande seizoen verbouwde ik samen met mijn man aardnoten en simsim (sesamzaadjes), maar onze oogst is mislukt. We konden de kinderen geen eten geven, mijn man besloot toen te vertrekken. Hij zei dat hij naar zijn neef zou gaan in het zuiden van Aweil om aan werk te komen, maar hij is nooit meer teruggekomen. We hebben nooit ruzie gehad en zijn visnet ligt hier ook nog gewoon. Hij was gewoon weg van de ene op de andere dag.’ Tot op de dag van vandaag weet ze niet waar haar man is gebleven. Twee van haar kinderen zoeken wekelijks de lokale markten af op zoek naar hun vader.

De vader en moeder van Ahok zijn overleden, haar man is vertrokken en haar zus is na het scheiden van haar man ook vertrokken, de baby achterlatend bij de schoonmoeder van haar man. Toen de schoonmoeder eind 2018 overleed kwam de zorg van kleine Abuk bij Ahok terecht, naast de zorg voor haar eigen 7 kinderen. Ahok heeft geen toegang tot hulp van familie of schoonfamilie zoals gebruikelijk is in Zuid-Soedanese gemeenschappen. Het verhaal van Ahok wordt schrijnender met de minuut.

‘Om te overleven verkoop ik sprokkelhout, als dat niet lukt dan ben ik genoodzaakt om blaadjes te eten.’

Sprokkelhout verkopen of blaadjes eten

Om te overleven verzamelt Ahok sprokkelhout om op de lokale markten te verkopen. Hier haalt ze dan 100 tot 300 Zuid-Soedanese ponden mee op, vaak te weinig om haar 8 kinderen te onderhouden. Het sprokkelen van hout in de bush van Zuid-Soedan is ook niet zonder gevaar. Zeker voor een alleenstaande vrouw als Ahok. Ze kan worden aangesproken door mannen met verkeerde intenties en er lopen verschillende wilde dieren rond. Per dag heeft ze maar weinig tijd om hout te sprokkelen, het is gevaarlijk na het donker nog buiten te zijn. Op dagen dat ze geen sprokkelhout verkoopt eet ze Lalok, blaadjes van de boom.

‘Ik vind het heel erg als ik thuiskom en ik heb niets te eten voor mijn kinderen, ze kijken me dan aan met een vragende blik: waarom heb je geen eten voor ons vandaag? Dat doet pijn.’

Grote uitdagingen

Op de vraag hoe het gaat met haar kinderen zegt ze: ‘redelijk, ik heb vaak te weinig geld om eten voor ze te kopen, we delen wat we hebben, als we genoeg hebben dan hebben we genoeg, zo niet, dan eten we Lalok. We hebben namelijk ook geen dieren zoals geiten of koeien. Ahok neemt even een moment pauze en slikt een paar keer voordat ze verder praat. ‘Ik vind het heel erg als ik thuiskom en ik heb niets te eten voor mijn kinderen, ze kijken me dan aan met een vragende blik: waarom heb je geen eten voor ons vandaag? Dat doet pijn.’

‘Als vrouw heb ik een grote uitdaging om voor 8 kinderen te zorgen en eten te geven. Zeker nu met het aankomende droogseizoen ben ik veel weg om sprokkelhout te verzamelen, maar ik wil er ook voor zorgen dat mijn kinderen water hebben, de wandeling (3KM) naar het dichtstbijzijnde waterpunt is flink en je moet lang wachten totdat je aan de beurt bent, maar als ik geen hout verzamel en verkoop hebben we geen eten.’ De strijd om te overleven en te zorgen voor haar kinderen stelt haar dagelijks voor moeilijke keuzes.

‘Ik heb geen verwachtingen van de toekomst, ik kijk naar vandaag en morgen begint het allemaal weer opnieuw.’

Toekomst

De toekomst voor Ahok en haar kinderen is troebel. Een vicieuze cirkel van overleven. Ondanks dat het in Aweil nu redelijk rustig is en er geen burgeroorlog aan de gang is, ziet Ahok haar toekomst redelijk sober in: ‘Ik heb geen verwachtingen van de toekomst, ik kijk naar vandaag en morgen naar morgen. Vandaag was een goede dag, ik heb hout kunnen verkopen en heb wat noten voor de kinderen kunnen kopen en water kunnen halen. Morgen begint het allemaal weer opnieuw.’

‘Het verhaal van Ahok is meer regel dan uitzondering in Zuid-Soedan. Ahok heeft geluk – als je al van geluk mag spreken – zij wordt gezien en haar uitdagingen worden in kaart gebracht. Er zijn echter vele gezinnen waarbij dit niet gebeurt of die niet worden bereikt.’

We brengen een halve dag door met Ahok en haar familie. De kleinste twee worden ondersteund bij de ondervoedingskliniek. Binnenkort start een voucherprogramma van onze partner IRC (International Rescue Committee). In ruil voor deze vouchers kunnen families, zoals die van Ahok, extra eten krijgen in het droogseizoen. Onze begeleiders verzekeren ons dat Ahok op de lijst wordt gezet.

Zuid-Soedan wordt niet voor niets een getraumatiseerd land genoemd. Van oorlog tot honger, niets blijft het land bespaart. Stichting Vluchteling helpt, juist hier, waar dit het hardst nodig is. Help jij mee?

Het verhaal van Ahok is meer regel dan uitzondering in Zuid-Soedan. Ahok heeft geluk – als je al van geluk mag spreken – zij wordt gezien en haar uitdagingen worden in kaart gebracht door Stichting Vluchteling en haar uitvoeringspartner het IRC. Er zijn echter vele gezinnen waarbij dit niet gebeurt of die niet worden bereikt, dit komt voornamelijk voor in delen van het land waar er nog steeds wordt gevochten. Zuid-Soedan wordt niet voor niets een getraumatiseerd land genoemd. Van oorlog tot honger, niets blijft het land bespaart. Stichting Vluchteling helpt, juist hier, waar dit het hardst nodig is. Help jij mee?

Foto: Chris de Bode.

Ahok Dut (moeder), Arek Dut (7), meisje (blauw wit gestreept shirt), Melang Dut (5), jongen (blauw gescheurd shirt), Achol Dut (1,5), jongen (gestreept shirt, op een na jongste), Abuk Thiep (9m), meisje (rood shirtje), Kur Dut (8), jongen. Niet alle kinderen waren aanwezig ten tijde van het bezoek.