Geweld ontvluchten is voor velen onmogelijk

Mannen, vrouwen en kinderen die het oorlogsgeweld willen ontvluchten worden tegengehouden door de Islamitische Staat en zelfs als menselijk schild ingezet. "IS-strijders houden zich tussen burgers schuil, waardoor iedereen de oorlog in wordt gezogen", aldus Volkskrant correspondente Ana van Es. De hoop op een snelle bevrijding vervliegt. Huis voor huis wordt IS verdreven. Vluchtelingen die de opvangkampen weten te bereiken, maken zich op voor een lange winter. De humanitaire situatie in de stad is nog vele malen schrijnender.

Met een verschroeide-aarde tactiek weet IS weerstand te bieden aan de aanval van de coalitie van het Iraakse leger, Koerdische Peshmerga, Sjiitische milities en coalitietroepen. Zo stichtte de Islamitische terreurgroep brand in 19 olieputten rondom Mosul en ook een zwavelfabriek ging in vlammen op. De giftige rookontwikkeling bemoeilijkt luchtaanvallen, maar zorgt ook voor ademhalingsproblemen en huidirritaties bij burgers, vooral jonge kinderen en ouderen. Al meer dan 1.000 mensen zijn met gezondheidsklachten behandeld in lokale ziekenhuizen.

Duivels dilemma: vluchten of blijven
Voor de circa een miljoen burgers van Mosul die zich nog in de stad bevinden is de situatie erbarmelijk. Ze zitten vast in de vuurlinie van het Iraakse leger en IS, waarbij laatstgenoemde niet schroomt om burgers als menselijk schild te gebruiken. Naar schatting is 75% van de infrastructuur verwoest, de watertoevoer is gehalveerd en veel mensen kunnen zich geen voedsel en medische hulp meer veroorloven.

Veilige vluchtroutes zijn er niet. Vooral kwetsbare burgers zoals ouderen, kinderen, zwangere vrouwen en weduwen kunnen daardoor geen kant op. Zij die fit en moedig (of wanhopig) genoeg zijn om te vluchten, doen dat zo onopvallend mogelijk. IS-scherpschutters schieten op iedereen die de stad probeert te verlaten. Buiten de stad liggen boobytraps en mijnenvelden. Vluchten of blijven: het is een duivels dilemma voor de inwoners van Mosul. 

Hulpverlening voor langere duur
De belegering van Mosul kan nog maanden duren en de winter doet haar intrede. Dit stelt nieuwe eisen aan de hulpverlening, die vooralsnog uitging van tijdelijke huisvesting. Met de door Stichting Vluchteling en het International Rescue Commitee (IRC) verstrekte cashhulp kunnen mensen naar eigen inzicht hulpgoederen inkopen, zoals kacheltjes, dekens en brandstof, om zich voor te bereiden op de naderende kou. Ook worden winterpakketten uitgedeeld. In het gebied daalt de temperatuur 's nachts al beneden het nulpunt.

Live Sessie vanuit Irak, omgeving Mosul
Komend weekend zal Tineke Ceelen vanuit het noorden van Irak in een vluchtelingenkamp live verslag doen van de humanitaire situatie in het gebied. Op basis van de gesprekken die ze heeft met hulpverleners en burgers die Mosul zijn ontvlucht, zal Tineke inzicht geven in wat het voor de burgerbevolking betekent om jarenlang onder de terreur van IS te hebben moeten leven, en hoe het hen nu vergaat. Ze zal daarbij tevens vragen van het publiek beantwoorden.